KÖL TİGİN BEÑGÜ TAŞI… 2. yüz. (DOĞU YÜZÜ)

:ILGO:isik:AR:nik:ADqJLIK:ry:ZGY:ARS:irht:kök:eZü1

:ILGO:İŞİK:ARa:NİKi:ADKUDNıLIK:ReY:ZıGaY:ARSa:İRÑeT:KÖK:EZÜ

Üstte kök Teñri aşağıda
yağız yer yaratıldığında ikisi arasında kişi oğlu

:imtsi:NGK:NMUB:MAP:miç:EZü:AJILGO:isik:sMNLIK

:İMeTSİ:NaGaK:NıMUB:MAPa:MİÇe:EZÜ:ADNıLGO:İŞİK:ŞıMNıLIK

kılınmış. Kişi oğlunun
da üstüne atam, babam Bumın Kağan, İstemi

:ATUT:nisürüt:nili:HNDUB:Xrüt:NPRLO:şmRLO:NGK

:ATUT:NİSÜRÖT:NİLİ:ÑıNuDOB:KÜRÜT:NaPıRuLO:ŞıMRuLO:NaGaK

Kağan oturmuş. Oturunca
Türk bodununun ilini, töresini düzenleyi

:smrib:iti:smrib

:ŞiMRİB:İTİ:ŞiMRİB

vermiş, edi vermiş.

:IKDHLOB:tröt:nplüs:üs:smr:IGY:POK:HLOB:tröt2

:IKaDÑuLOB:TRÖT:NePiLÜS:ÜS:ŞiMRe:IGaY:POK:ÑıLOB:TRÖT

Dört yan hep yağı imiş.
Ordu salınca dört yandaki

:gglZit:smrJXy:GGLŞB:smLıK:ZB:POK:smL:POK:GNDOB

:GiGiLZİT:ŞiMRüDNüKÜY:GıGıLŞaB:ŞıMLIK:ZaB:POK:ŞıMLa:KOP:GıNuDOB

bodunu hep almış, hep
buyruğunda kılmış. Başlıyı eğdirmiş, dizliyi

:igt:AKGPKRMt:ürik:igt:AKŞIy:NKRDK:ürgli:smrüküs

:İGeT:AKGıPaKRiMeT:ÜRİK:İGeT:AKŞİY:NaKRıDaK:ÜReGLİ:ŞiMRÜKÖS

çöktürmüş. Doğu’da
Kadırkan ormanına kadar, Batı’da Demirkapı’ya kadar

:…AR:nik:smRJOq

:…ARa:NİKi:ŞıMRuDNOK

kondurmuş. İkisinin arasına…

:PL:smr:NGK:eglib:smr:RURLO:AC:Xrüt:köX:ZSKO:idi3

:PLa:ŞiMRe:NaGaK:EGLİB:ŞiMRe:RURuLO:AÇNa:KÜRÜT:KÖK:ZuSKO:İDİ

iyice düzensiz gök Türk
öylece oturur imiş. Bilge kağan imiş. Alp

:irlgb:Cr:smr:PL:Cr:smr:eglib:amy:ıqRYUB:smr:NGK

:İReLGeB:ÇNiRe:ŞiMRe:PLa:ÇNiRe:ŞiMRe:EGLİB:EMiY:IKURYUB:ŞiMRe:NaGaK

kağan imiş. Buyruğu bile
bilge imiş beliğ, alp imiş beliğ. Beğleri

:Cr:smTUT:AC:gli:nüçü:IN:smr:Züt:emy:INDUB:emy

:ÇNiRe:ŞıMTUT:AÇNa:GiLİ:NÜÇÜ:INa:ŞiMRe:ZÜT:EMiY:INuDOB:EMiY

bile, bodunu bile düz
imiş. Onun için ili öyle tutmuş beliğ.

:AC:iZö:smti:gürüt:PTUT:gli

:AÇNa:İZÖ:ŞiMTİ:GÜRÖT:PıTUT:GiLİ

İli tutup töre düzenlemiş. Kendisi öylece 

:içküb:IDKSGUT:nüX:irhü:IÇTGIs:IÇGUY:smLOB:kgrk4

:İLKÖB:ADKıSGOT:NÜK:ERÑÖ:IÇTıGIS:IÇGOY:ŞıMLOB:KeGReK

ölümü bulmuş. Yasçı,
ağlayıcı, Doğu’da, gün doğusunda Böklü

:RTTZTU:NKIRUqçü:ZKRIQ:MRUP:RP:tüpüt:ÇGBT:lglüç

:RaTaTZuTO:NaKIRUKÇÜ:ZıKRIK:MuRUP:RaPa:TÜPÜT:ÇaGBaT:LiGüLÖÇ

Çül’lü İl, Çin, Tibet,
Apar, Rum, Kırgız, Üç Kurıkan, Otuz Tatar,

:glük:GJ:smaLGUY:smaTGIS:nplk:NDOB:ACUB:IBTT:FTIQ

:GüLÜK:GaTNa:ŞıMALGOY:ŞıMATGIS:NePİLeK:NoDUB:AÇNUB:IBaTaT:NYaTIK

Kıtayn, Tatabı, bunca
bodun gelerek ağlamış, yaslanmış. Öyle ünlü

:NGK:isini:ersik:AJ:smr:NGK

:NaGaK:İSİNİ:ERSİK:ADNa:ŞiMRe:NaGAK

kağan imiş. Ondan sonra kardeşi kağan

:nisiç:isini:ersik:AJ:Cr:smLoB:NGK:ITILGO:Cr:smLOB5

:NİSİÇe:İSİNİ:ERSİK:ADNa:ÇNiRe:ŞıMLOB:NaGaK:ITILGO:ÇNiRe:ŞıMLOB

olmuş beliğ. Oğulları
kağan olmuş beliğ. Ondan sonra kardeşi, ağabeyi

:NGK:Zisglib:Cr:qDmNLIK:gt:nihK:ILGO:Cr:qDmNLIK:gt

:NaGaK:ZİSGiLİB:ÇNiRe:KUDaMNıLIK:GeT:NIÑaK:ILGO:ÇNiRe:KUDaMNıLIK:GeT

gibi kılınmadığından,
oğlu babası gibi kılınmadığından, bilgisiz kağan

:Cr:Zsglib:emy:IqKYUB:Cr:smRLO:NGK:KLBY:Cr:smRLO

:ÇNiRe:ZiSGiLİB:EMiY:IKURYUB:ÇNiRe:ŞıMRuLO:NaGaK:KaLBaY:ÇNiRe:ŞıMRuLO

oturmuş beliğ. Kötü
kağan oturmuş beliğ. Buyruğu yine bilgisiz(miş) beliğ,

:Cr:smr:KLBY

:ÇNiRe:ŞiMRe:KaLBaY

kötü imiş beliğ.

:glrük:niglbt:NDOB:ÇGBT:nüçü:ZsZüt:INDOB:irlgb6

:GüLRÜK:NİGiLBeT:NuDOB:ÇaGBaT:NÜÇÜ:ZüSZÜT:INuDOB:İReLGeB

Beğleri, bodunu eğri
(olduğu) için, Çin bodunu alcı, kandırıcı (olduğu)

:nüçü:niXtrüshik:iliç:ilni:nüçü:nisiçKmR:nüçü

:NÜÇÜ:NİKÜTRÜŞÑİK:İLİÇe:İLiNİ:NÜÇÜ:NISIÇKaMRa:NÜÇÜ

için, aldatıcı (olduğu)
için, kardeşi ağabeye düşürdüğü için,

:Xdlli:NDOB:Xrüt:nÜÇÜ:niqTRUŞHOY:GILNDOB:ilgb

:KÜDeLLİ:NuDOB:KÜRÜT:NÜÇÜ:NIKUTRUŞÑOY:GILNuDOB:İLGeB

beğle bodunu
çekiştirdiği için, Türk bodunu, illediği

:smDı:UNGÇI:nili

:ŞıMDI:UNıGÇI:NİLİ

ilini elden çıkarmış, 

:IRU:klgb:AKNDOB:ÇGBT:sMDI:ürtiy:NINGK:qDLNGK7

:IRU:KiLGeB:AKNuDOB:ÇaGBaT:ŞıMDI:ÜRüTİY:NINaGaK:KUDaLNaGaK

kağanladığı kağanını
yitiri vermiş. Çin bodununa beğlik er

:rlgb:Xrüt:IVUB:hök:nLGu:ZıQ:klis:IVUB:LUK:niLGU

:ReLGeB:KÜRÜT:IDLOB:ÑÜK:NıLGO:ZIK:KiLİŞi:IDLOB:LUK:NILGO

oğlanı kul oldu,
kadınlık kız oğlanı odalık oldu. Türk beğleri

:ÇGBT:NPTUT:nıTa:ÇGBT:rlgb:IGÇGBT:ITI:nıTa:Xrüt

:ÇaGBaT:NaPuTUT:NITA:ÇaGBaT:ReLGeB:IGÇaGBaT:ITI:NITA:KÜRÜT

Türk adını attı. Çinli
beğlercesine Çin adını tutarak, Çin

:AKNGK

:AKNaGaK

kağanına

:ADKSGOT:nüX:ürgli:smrib:gçük:gsi:Lıy:gl:sMrük8

:ADKuSGOT:NÜK:ÜReGLİ:ŞiMRİB:GiÇÜK:GiŞİ:LIY:GiLe:ŞiMRÖK

kapılmış. Elli yıl işini
gücünü vermiş. Doğu’da, gün doğusunda

:igt:AKGPKrmt:URGRUq:smrib:üylüs:igt:AKNGK:ilküb

:İGeT:AKGıPaKRiMeT:URaGıRUK:ŞiMRİB:ÜYeLÜS:İGeT:AKNaGaK:İLKÖB

Bökli kağana kadar
ordulayı vermiş. Batı’da Demirkapı’ya kadar

:smrib:IL:nisürüt:nili:AKNGK:ÇGBT:smrib:üylüs

:ŞiMRİB:ILa:NİSÜRÖT:NİLİ:AKNaGaK:ÇaGBaT:ŞiMRİB:ÜYeLÜS

ordulayı vermiş. Çin
kağanına ilini, töresini alı vermiş.

:GMK:ARK:Xrüt

:GaMaK:ARaK:KÜRÜT

Türk’ün bütün kara

:ekmk:INK:ITM:mli:mtr:NDOB:glli:smit:aC:NDOB9

:EKMiK:INaK:ITMı:MiLİ:MiTRe:NuDOB:GiLLİ:ŞiMİT:AÇNa:NuDOB

bodunu şöyle
demiş:”İlli bodun idim. İlim şimdi hani? Kime

:INK:MNGK:mtr:NDOB:GLNGK:smr:rit:nmRUNGZK:gli

:INaK:MıNaGaK:MiTRe:NuDOB:GıLNaGaK:ŞiMRe:RİT:NeMRUNaGZaK:GiLİ

ili kazanırım” der
imiş. “Kağanlı bodun idim. Kağanım hani?

:ÇGBT:pit:AC:smr:rit:nmrürib:gçük:gsi:AKNGK:en

:ÇaGBaT:PİT:AÇNa:ŞiMRe:RİT:NeMRÜREB:GüÇÜK:GiŞİ:AKNaGaK:EN

Ne kağana işi gücü
veririm.” der imiş. Böyle deyip Çin

:sMLOB:IGY:AKNGK

:ŞıMLOB:IGaY:AKNaGaK

kağanına yağı olmuş.

:gçük:gsi:aCuB:smkçi:NY:qDMU:UNUTRY:ünti:PLUB:IGY10

:GüÇÜK:GiŞİ:AÇNUB:ŞiMKiÇİ:ANaY:KUDaMU:UNUTaRaY:ÜNiTİ:PuLOB:IGaY

Yağı olup, kendini
derleyip toparlamadığından yine tutsaklaşmış. Bunca
işi güçü

:rit:niYTRSGRO:niyrülü:NDOB:Xrüt:ITMNKS:ürgXtrib

:RİT:NIYaTaRıSGuRU:NİYeRÜLÖ:NuDOB:KÜRÜT:ITaMNıKaS:ÜReGKÜTRİB

verdiğini düşünmeden
Türk bodununu öldüreyim, kazıyayım der

:iriy:qDı:XRÜt:ısırht:Xrüt:eZü:smr:RIRB:UDKUY:smr

:İRİY:KUDI:KÜRÜT:İSİRÑeT:KÜRÜT:EZÜ:ŞiMRe:RIRaB:UDaKUY:ŞiMRe

imiş. Yok olmaya varır imiş. Üstte Türk
Teñrisi, Türk kutlu yerini,

:NDUB:nyit:NUZMLUB:qoY:NDOB:Xrüt:smt:AC:IBUS11

:NuDOB:NiYİT:NUZaMLOB:KOY:NuDOB:KÜRÜT:ŞiMTi:AÇNa:IBUS

 suyunu öyle düzenlemiş. Türk bodunu yok olmasın diye, bodun olsun

:GNUTK:eglibli:mgü:GNGK:srtli:MHK:nyit:NUÇLUB

:GıNUTaK:EGLİBLİ:MüGÖ:GıNaGaK:ŞiReTLİ:MıÑaK:NiYİT:NUÇLOB

 diye babam İlteriş Kağan’ı, anam İlbilge Kadın’ı

:NGK:MHK:Cr:smrütük:ürgüy:PTUT:eJispöt:irht

:NaGaK:MıÑaK:ÇNiRe:ŞiMRÜTÖK:ÜReGÜY:PuTUT:EDNİSüPÖT:İRÑeT

 göğün tepesinde tutup yukarı kaldırmış beliğ. Babam kağan

:ARŞT:smkşT:nr:imrgyitiy

:ARŞaT:ŞıMKıŞaT:NiRe:İMRiGiYİTİY

onyedi erle dışarılamış. “Dışarı

:plrit:smni:IKDGT:smQGT:IKDQLB:pds:ük:nyit:RUYRUY12

:PiLiRİT:ŞiMNİ:IkaDGaT:ŞıMKIGaT:IKaDKILaB:PiDiŞe:ÜK:NiYİT:ROYuROY

yürüyor” diye söz işitip
kentteki dışarılamış, dağdakı inmiş. Dirilip

:isüs:NGK:MHK:nçü:Xtrib:çüX:irht:smLoB:r:smty

:İSÜS:NaGaK:MıÑaK:NiÇÜ:KÜTRİB:ÇÜK:İRÑeT:ŞıMLOB:Re:ŞiMTeY

yetmiş er olmuş. Teñri
güç verdiği için babam kağanın çerisi

:plüs:URGRUq:ürgli:smr:gt:Foq:ısıGY:smr:gt:iröb

:PeLÜS:URaGıRUK:ÜReGLİ:ŞiMRe:GeT:NYOK:ISIGaY:ŞiMRe:GeT:İRÖB

börü gibi imiş, yağısı
koyun gibi imiş. Doğu’yu Batı’yı çerileyip

:IGMK:ŞMTRBOK:Şmrit

:IGaMaK:ŞıMTaRBUK:ŞiMRİT

derlemiş toparlamış. Hepsi

:GNDOB:smRSNGk:smrsl:PLOB:r:Zyity:smLoB:r:Zyity13

:GıNuDOB:ŞıMaRıSNaGaK:ŞiMeRiSLi:PıLOB:Re:ZüYİTeY:ŞıMLOB:Re:ZüYİTeY

yediyüz er olmuş.
Yediyüz er olunca ilsizleşmiş, kağansızlaşmış bodunu,

:GNDOB:smNGçı:nüsürüt:Xrüt:GNDOB:sMDLOq:smdhük

:GıNuDOB:ŞıMNıGÇI:NÜSÜRÖT:KÜRÜT:GıNuDOB:ŞıMDaLUK:ŞiMDeÑÜK

odalıklaşmış, kullaşmış
bodunu, Türk Töresi’ni bırakmış bodunu

:ŞUDRT:silüt:smRUGŞUB:smTRY:eCisürüt:mep:müç

:ŞUDRaT:SİLÖT:ŞıMRUGŞOB:ŞıMTaRaY:EÇNİSÜRÖT:MAPa:MÜÇe

atam, babam töresince
yaratmış, yerleştirmiş. Tölis Tarduş

:smt:AJ:GNDOB

:ŞiMTi:ADNa:GıNuDOB

bodununu orada, düzeltmiş. 

:AYRIy:smr:IGY:NDOB:ÇGBT:eyrb:smrb:AJ:GDŞ:GUGBY14

:AYıRIY:ŞiMRe:IGaY:NuDOB:ÇaGBaT:EyiRiB:ŞiMRiB:ADNa:GıDaŞ:GUGBaY

Yabguyu, şadı orada
vermiş. Güney’de Çin bodunu yağı imiş. Kuzey’de 

:NKIRUq:ZKRIQ:smr:IGY:NUDUB:ZGUZUqT:NGK:ZB

NaKIRUK:ZıKRIK:ŞiMRe:IGaY:NUDOB:ZuGOZUKOT:NaGaK:ZaB

Baz Kağan, Dokuz Oğuz
bodunu yağı imiş. Kırgız, Kurıkan,

:…ACUB:NGK:MHK:smr:IGY:Puq:IBTT:FTIQ:RTTZTU

:…AÇNUB:NaGaK:MıÑaK:ŞiMRe:IGaY:POK:IBaTaT:NYaTIK:RaTaTZuTO

Otuz Tatar, Kıtayn, Tatabı hep yağı imiş. Babam kağan bunca…

:irht:smshüs:shüs:imrgy:smlüs:ILOY:ity:IqTR:KRIQ15

:İRÑeT:ŞiMŞüÑÜS:ŞüÑÜS:İMRiGiY:ŞiMeLÜS:ILOY:İTeY:IKUTRa:KRIK

Kırkyedi yol ordu
salmış, yirmi savaş savaşmış. Teñri

:ZB:GIGY:smTRSNGK:GGLNGK:smtrsl:gglli:müçü:qDKLRY

:ZaB:GIGaY:ŞıMTaRıSNaGaK:GıGıLNaGaK:ŞiMTeRiSLi:GiGiLLİ:NÜÇÜ:KUDaKıLRaY

istediği için illiyi ilsizleştirmiş, kağanlıyı
kağansızlaştırmış, yağıyı buyruğuna

:gli:AC:NGK:MHK:smrüJküy:GGLŞB:smrüküs:gglZit:smlık

:GiLİ:AÇNa:NaGaK:MıÑaK:ŞiMRÜDNüKÜY:GıGıLŞaB:ŞiMRÜKÖS:GiGiLZİT:ŞiMLİK

kelmiş. Dizliye diz çöktürmüş, başlıya baş eğdirmiş. Babam kağan
onca ili

:GNGK:ZB:UYLŞB:AKNGK:MHK:smRB:AÇU:PNGZK:gürüt16

:GıNaGaK:ZaB:UYaLŞaB:AKNaGaK:MıÑaK:ŞıMRaB:AÇU:PıNaGZaK:GÜRÖT

töreyi kazanıp ölü
vermiş. Babam kağana ilkin Baz kağanı

:NGK:miç:ITRLO:NGK:miç:eZü:edürüt:LO:smkit:LBLB

:NaGaK:MİÇe:ITRuLO:NaGaK:MİÇe:EZÜ:EDÜRÖT:LO:ŞiMKİT:LaBLaB

balbal dikmiş. Töreye
göre üste amcam kağan oturdu. Amcam kağan

:GIZ:IVQ:YB:GFGIÇ:itgi:idti:eçiy:GNDOB:Xrüt:NPRLO

:GIZa:IDLIK:YaB:GıYNaGIÇ:İTiGİ:İDTİ:EÇİY:GıNuDOB:KÜRÜT:NaPıRuLO

oturunca Türk bodununu
yine düzenledi, doyurdu. Yoksulu bay kıldı. Azı

:IVQ:ŞÜX

:IDLIK:ŞÜKÖ

çok kıldı.

:mtr:DŞ:eZü:NDOB:ŞUDRT:MZü:ADqTRLO:NGK:miç17

:MiTRe:DaŞ:EZÜ:NuDOB:ŞUDRaT:MüZÖ:ADKUTRuLO:NaGaK:MİÇe

Amcam kağan oturduğunda
Tarduş bodunu üzerine şad idim.

:igt:AKIZY:HUJŞ:Zgü:LŞY:ürgli:elrib:NGK:miç

:İGeT:AKIZaY:ÑUTNaŞ:ZüGÖ:LıŞaY:ÜReGLİ:ELRİB:NaGaK:MİÇe

Amcam kağan ile Doğu’da
Yeşil Irmak, Şantuñ yazısına kadar

:aş:nmgük:Zmdlüs:igt:AKGPK:rmt:URGRUq:Zmdlüs

:AŞa:NeMGöK:ZiMiDeLÜS:İGeT:AKGıPaK:RiMeT:URaGıRUK:ZiMiDeLÜS

ordu saldık. Batı’da
Demirkapı’ya kadar ordu saldık. Kögmen’den aşıp

:Zmdlüs:igt:ehiriy:ZKRIQ

:ZiMiDeLÜS:İGeT:EÑİRİY:ZıKRIK

Kırgız yerine kadar ordu saldık.

:gglli:Zmdşhüs:imrgyçü:Zmdlüs:ZTUşib:IGMK18

:GiGiLLİ:ZiMüDŞüÑÜS:İMRiGiYÇÜ:ZiMiDeLÜS:ZuTOŞİB:IGaMaK

Topluca yirmibeş (yol)
ordu saldık. Onüç (yol) savaştık. İlliyi

:GGLŞB:Zmtrküs:gglZit:ZmDTRSNGK:GGLNGK:Zmdtrsli

:GıGıLŞaB:ZiMüTRüKÖS:GiGiLZİT:ZıMıDTaRıSNaGaK:GıGıLNaGaK:ZiMiDTeRiSLİ

ilsizleştirdik.
Kağanlıyı kağansızlaştırdık. Dizliye diz çökerttik. Başlıya

:itr:ZMINDOB:ZmXrüt:NGK:sgrüt:ZmtrJüXy

:İTRe:ZıMINuDUB:ZiMüKÜRÜT:NaGAK:ŞiGRÜT:ZiMüTRüDNÜKÜY

baş eğdirttik. Türgiş
kağanı Türk’ümüz, bodunumuz idi.

:nküdmlib:

:NiKÜDeMLİB

Bilemediği

:irlgb:IqRYUB:itlö:INGK:nüçü:nIqDLHY:ehZib:nüçü19

:İReLGeB:IKURYUB:İTLÖ:INaGaK:NÜÇÜ:NIKUDLıÑaY:EÑiZİB:NÜÇÜ

için, bize karşı
yanıldığı için kağanı öldü. Buyruğu, beğleri

:smTUT:ZMAP:Zmüç:itrök:kgm:NDOB:q:NO:itlö:emy

:ŞıMTUT:ZıMAPa:ZiMÜÇe:İTRÖK:KeGMe:NuDOB:KO:NO:İTLÖ:EMiY

yine öldü. On Ok bodunu
eziklik gördü. Atalarımızın tuttuğu

:…..:PTRY:pti:GNDOB:Z:nyit:NUZMLOB:Zsdi:BUS:riy

:…..:PıTaRaY:PiTİ:GıNuDOB:Za:NiYİT:NUZaMLOB:ZiSiDİ:BUS:RİY

yerler, sular ıssız olmasın diye Az bodununu eğitip, düzenleyip
…..

:GUYCoq:mlhis:Zmtrib:Zib:AJOB:T:NGK:itr:gb:SRB20

:GUYuÇNOK:MiLiÑİS:ZiMiTRİB:ZİB:ADNUB:Ta:NaGaK:İTRe:GeB:SRaB

Bars Beğ idi. Kağan
adını burada biz verdik. Kız kardeşim eceyi

:IVOB:Luq:hük:INDOB:itlö:INGK:IVHY:iZö:Zmtrib

:IDLOB:LUK:ÑÜK:INuDOB:İTLÖ:INaGaK:IDLıÑaY:İZÖ:ZiMiTRİB

verdik. Kendisi yanıldı.
Kağanı öldü. Bodunu odalık, kul oldu.

:GNDOB:ZKRIK:Z:nyit:NUZMLK:Zsdi:BUS:riy:nmgük

:GıNuDOB:ZıKRIK:Za:NiYİT:NUZaMLaK:ZiSiDİ:BUS:RİY:NeMGÖK

Kögmen yeri, suyu ıssız
kalmasın diye Az, Kırgız budununu

:nili:…..:Zmdşhüs:Zmtlk:PTRY

:NİLİ:…..:ZüMüDŞüÑÜS:ZiMiTLeK:PıTaRaY

düzenleyip geldik. Savaştık. ….. ilini

:AC:GNDOB:AŞ:Gşy:NKRDK:ürgl:Zmtrib:ANY21

:AÇNa:GıNuDOB:AŞa:GıŞıY:NaKRıDaK:ÜReGLi:ZiMiTRİB:ANaY

yine verdik. Doğu’da
Kadırkan ormanını aşıp bodunu öyle

:Xrüt:igt:AKNMRT:ühk:URGRUq:Zmdti:AC:ZMTRUJUq

:KÜRÜT:İGeT:AKNaMRaT:ÜÑeK:URaGıRUK:ZiMiDTİ:AÇNa:ZıMuTRUDNOK

düzenledik, öyle eğittik.
Batı’da Keñü Tarman’a kadar Türk

:GLLUq:Luq:ekdö:Lo:Zmdt:AC:ZMTRJOq:AC:GNDOB

:GuLLUK:LUK:EKDÖ:LO:ZiMiDTi:AÇNa:ZıMuTRuDNOK:AÇNa:GıNuDOB

bodununu öyle kondurduk,
öyle düzenledik. O çağda kul kullu

:Zmlib:nisiç:isini:itr:smLuB:Glhük:hük:itr:smLuB

:ZeMLİB:NİSİÇe:İSİNİ:İTRe:ŞıMLOB:GiLÑÜK:ÑÜK:İTRe:ŞıMLOB

olmuş idi, odalık
odalıklı olmuş idi. Kardeşi ağabeyini bilmez

:itr:Zmlib:nihK:ILGO:itr

:İTRe:ZeMLİB:NIÑaK:ILGO:İTRe

idi. Oğlu babasını bilmez idi.

:ZGO:Xrüt:itr:Zmürüt:Zml:smti:smNGZK:AC22

:ZuGO:KÜRÜT:İTRe:ZiMÜRÖT:ZiMiLİ:ŞiMTİ:ŞıMNaGZaK:AÇNa

Öyle kazanılmış, edilmiş
ilimiz, töremiz vardı. Türk Oğuz

:rsmnlt:riy:ARS:RSMSB:irht:eZü:hds:NDOB:irlgb

:ReSeMNiLeT:RİY:ARSa:RaSaMSaB:İRÑeT:EZÜ:ÑiDiŞe:NuDOB:İReLGeB

beğleri, bodun,
işitin:Üstte Teñri basmazsa, aşağıda yer delinmezse

:Xrüt:itr:IÇADU:ITTR:mk:nhürüt:nhl:NDOB:Xrüt

:KÜRÜT:İTRe:IÇADU:ITaTRa:MiK:NiÑÜRÖT:NiÑiLi:NuDOB:KÜRÜT

Türk bodunu, ilini,
töreni kim bozabilir, yıkabilir? Türk

:ntr:NDOB

:NiTRe:NuDOB

bodunu, ürper,

:smRB:smr:AHNGK:eglib:smdgi:nüçü:nhügrük:nükü23

:ŞıMRaB:ŞiMRe:AÑıNaGaK:EGLİB:ŞiMDiGİ:NÜÇÜ:NiÑÜGeRÜK:NÜKÖ

uyan. Dik başlılığından,
eğiten bilgili kağanına, bağımsız, bunsuz

:AFY:plk:NJK:GLKRY:gtrügik:KLBY:GVHY:üJk:ehl:ügd

:AYNaY:PiLeK:NıDNaK:GıLKaRaY:GüTRÜGİK:KaLBaY:GıDLıÑaY:ÜTNeK:EÑiLi:ÜGDe

iyi iline kendin
yanıldın. Kötülük ettin. Pusatlı nereden gelip (seni) dağıtıp

:NDOB:ŞIY:nXtü:qDI:idtl:erüs:nplk:NJK:glgHÜs:idtl

:NuDOB:ŞIY:NeKÜTÖ:KUDI:İDTLi:ERÜS:NePiLeK:NıDNaK:GüLGüÑÜS:İDTLi

gönderdi. Süngülü nereden gelerek sürüp gönderdi. Kutlu Ötüken ormanının bodunu

:AMGIRB:ürgli:GDRB

:AMGIRaB:ÜReGLİ:GıDRaB

gitti. Doğu’ya gidenin

:Cr:LO:gügd:edriy:qDRB:GDRB:AMGIRB:URGIKUq:GDRB24

:ÇNiRe:LO:GÜGDe:EDRİY:KUDRaB:GıDRaB:AMGIRaB:URaGIRUK:GıDRaB

gitti. Batı’ya gidenin
gitti. Gittiğin yerde iyiliğin oydu beliğ.

:Luq:HLGO:IRU:klgb:IDTY:AÇGT:hüXhüs:itrgüy:AÇBUS:GNK

:LUK:ÑuLGO:IRU:KiLGeB:IDTaY:AÇGaT:ÑÜKÜÑÜS:İTRüGÜY:AÇBUS:NıNaK

Kanın suca aktı. Kemiğin
dağca yığıldı. Beğlik erkek oğlun kul

:NHIKLBY:nüçü:Xdmlib:IVOB:hük:HLGO:ZIK:kls:IVOB

:NıÑIKaLBaY:NÜÇÜ:KÜDeMLİB:ILDOB:ÑÜK:ÑuLGO:ZIK:KiLiŞi:IDLOB

oldu. Kadınlık kız oğlun
odalık oldu. Bilmediğin için, kötülük (ettiğin)

:IDRB:AÇU:NGK:miç:nüçü

:IDRaB:AÇU:NaGaK:MİÇe:NÜÇÜ

için amcam kağan ölüme vardı.

:isük:IT:GNDOB:Xrüt:mdkit:LBLB:GNGK:ZKRIQ:UYLŞB25

:İSÜK:ITa:GuNuDOB:KÜRÜT:MiDKİT:LaBLaB:GıNaGaK:ZıKRIK:UyaLŞaB

İlkin Kırgız kağanını
balbal diktim. Türk bodununun adı sanı

:şmrtük:GNUTK:mgö:GNGK:MHK:nyit:nUZMLOB:qY

:ŞüMRüTÖK:GuNUTaK:MüGÖ:GıNaGaK:MıÑaK:NiYİT:NUZaMLOB:KOY

yok olmasın diye babam
kağanı, anam katunu yücelten

:nUZMLOB:qY:isük:IT:NDOB:Xrüt:irht:emgrib:li:irht

:NUZaMLOB:KOY:İSÜK:ITa:NuDOB:KÜRÜT:İRÑeT:EMGiRİB:Lİ:İRÑeT

Teñri, il veren Teñri,
Türk bodununun adı, sanı yok olmasın

:irht:LO:nMZü:nyit

:İRÑeT:LO:NüMüZÖ:NiYİT

diye, beni o Teñri

:ZSŞ:erçi:MDMRLO:AKNDOB:GsLİy:hn:Cr:IDTRLO:NGK26

:ZıSŞa:ERÇİ:MıDaMRuLO:AKNuDOB:GıSLIY:ÑeN:ÇNiRe:IDTRuLO:NaGaK

kağan oturttu beliğ.
Varlıklı, bay bodun üstüne oturmadım. İçi aşsız,

:ngitlök:mni:MTRLO:EZÜ:AJDOB:KLBY:ZBY:ZSNOT:ARŞT

:NiGİTLÖK:MiNİ:MuTRuLO:EZÜ:ADNuDOB:KaLBaY:ZıBaY:ZuSNOT:ARŞaT

dışı giyimsiz, düşkün,
kötü bodunun üstüne oturdum. Kardeşim Köl Tigin

:qY:isük:IT:NDOB:smNGZK:Zmç:ZMHK:ZmdşlZüs:elrib

:KOY:İSÜK:ITa:NuDOB:ŞıMNaGZaK:ZiMiÇe:ZıMıÑaK:ZiMiDŞeLZÖS:ELRİB

ile konuştuk. Babamızın,
amcamızın kazandığı bodunun adı sanı yok

:nUZMLOB

:NUZaMLOB

olmasın

:MDMRLO:Ztnük:MDMDU:nüt:nüçü:NDOB:Xrüt:nyit27

:MıDaMRuLO:ZüTNÜK:MıDaMuDU:NÜT:NÜÇÜ:NuDOB:KÜRÜT:NiYİT

diye Türk bodunu için
gece uyumadım, gündüz oturmadım.

:MJGZK:ütiy:ülö:elrib:DŞ:ik:elrib:ngitlök:mni

:MıDNaGZaK:ÜTİY:ÜLÖ:ELRİB:DaŞ:İKi:ELRİB:NiGİTLÖK:MiNİ

Kardeşim Köl Tigin ile,
iki şad ile öle bite kazandım.

:NGK:mZö:nm:MDMLIK:BUS:TO:GNDOB:ikrib:PNGZK:AC

:NaGaK:MüZÖ:NeM:MıDaMLIK:BUS:TO:GuNuDOB:İKiRİB:PıNaGZaK:AÇNa

Öyle kazanıp bütün
bodunu od, su yapmadım. Ben kendim kağan

:UYS:riy:AMqTRLO

:UYaS:RİY:AMuKUTRuLO

oturduğumda her yere

:GNDOB:itlk:ANY:NHLY:NGDY:ütiy:ülö:NDOB:ŞMRB28

:GıNuDOB:İTLeK:ANaY:NıÑıLaY:NıGaDaY:ÜTİY:ÜLÖ:NuDOB:ŞıMRaB

gitmiş bodun öle bite,
yayan çıplak dönüp geldi. Bodunu

:IBTT:FTIQ:ürgli:APT:NDOB:ZGO:URGRIy:nyit:niydgi

:IBaTaT:NYaTIK:ÜReGLİ:APaT:NuDOB:ZuGO:URaGıRIY:NiYİT:NİYeDiGİ

düzenliyeyim diye
Kuzey’de Oğuz bodunu üstüne, Doğu’da Kıtayn, Tatabı

:mdlüs:imrgy:ik:üs:GLU:APT:ÇGBT:ürgrib:APT:NDOB

:MiDeLÜS:İMRiGiY:İKi:ÜS:GuLU:APaT:ÇaGBaT:ÜReGiRİB:APaT:NuDOB

bodunu üstüne, Güney’de
Çin üstüne büyük orduyu oniki (kez) saldım.

:AJ:mdshüs

:ADNa:MüDŞüÑÜS

Savaştım. Ondan

:nüçü:RB:mgülü:nçü:RB:MTUq:UZKLRY:irht:ersik29

:NÜÇÜ:RaB:MüGÜLÜ:NüÇÜ:RaB:MuTUK:UZaKıLRaY:İRÑeT:ERSİK

sonra Teñri bağışladığı,
kutum var (olduğu) için, gücüm var (olduğu) için

:FGIÇ:GLNOT:GNDOB:HLY:mtgi:ürgrit:GNDOB:içtlö

:NYaGIÇ:GıLNOT:GuNuDOB:ÑıLaY:MiTiGİ:ÜRüGRİT:GuNuDOB:İÇeTLÖ

ölecek bodunu diriltip
besledim. Çıplak bodunu giydirdim. Yoksul

:RGI:edgll:RGI:MTLIK:şkö:GNDOB:Z:MVIK:YB:GNDOB

:RaGI:EDGiLLi:RaGI:MıTLIK:ŞüKÖ:GuNuDOB:Za:MıDLIK:YaB:GuNuDOB

bodunu varlıklı kıldım. Az
bodunu çok kıldım. Değerli illiden, değerli

:IKDHLOB:tröt:MVIK:giy:ADGLNGK

:IKaDÑuLUB:TRÖT:MıDLIK:GİY:ADGıLNaGaK

kağanlıdan iyi kıldım. Dört yandaki

:itrök:AHM:Poq:MVIK:ZısGY:MVIK:ZB:POK:ADGLNGK30

:İTRÖK:AÑaM:POK:MıDLIK:ZISıGaY:MıDLIK:ZaB:POK:GuNuDOB

bodunu hep buyruğumda
kıldım, yağısız kıldım. Hep bana sığındı(lar).

:ngitlök:mni:PNGZK:gürüt:ACUB:rürib:gçük:gsi

:NiGİTLÖK:MiNİ:PıNaGZaK:GÜRÖT:AÇNUB:RÜRİB:GüÇÜK:GiŞİ

İşi gücü verir
oldu(lar). Bunca töreyi kazanıp kardeşim Köl Tigin’in

:ngitlök:mni:ADqDÇU:NGK:MHK:IVOB:kgrk:eC:iZü

:NiGİTLÖK:MiNİ:ADKUDÇU:NaGaK:MıÑaK:IDLOB:KeGReK:AÇNa:İZÖ

kendisi öylece ölümü
buldu. Babam kağan öldüğünde kardeşim Köl Tigin

:…..:ITLK:ADŞY:itiy

:…..:ITLaK:ADŞaY:İTİY

yedi yaşında kaldı. ….. .

:IVLOB:T:r:ngitlök:mni:AHTUq:NUTK:mgö:gt:YMU31

:IDLOB:Ta:Re:NiGİTLÖK:MiNİ:AÑıTUK:NUTaK:MüGÖ:GeT:YaMU

Umay gibi anam kadın
kutunda kardeşim Köl Tigin er adını aldı.

:IJGZK:AC:nisürüt:nili:NGK:miç:AHIŞY:imrgy:ITL

:IDNaGZaK:AÇNa:NİSÜRÖT:NİLİ:NaGaK:MİÇe:AÑIŞaY:İMRiGiY:ITLa

Onaltı yaşında amcam
kağanın ilini, töresini şöyle kazandı:

:sib:qTuT:ho:ÇGBT:ZMDZOB:Zmdlüs:APT:KDGUS:BUÇ:ITL

:ŞİB:KUTUT:ÑO:ÇaGBaT:ZuMuDZOB:ZiMiDeLÜS:APaT:KaDGUS:BUÇ:ITLa

Altı Çub Soğdak üstüne
ordu saldık, bozduk. Çin Oñ paşası beş

:Zmdşhüs:itlk:üs:nmüt

:ZüMüDŞüÑÜS:İTLeK:ÜS:NeMÜT

tümen orduyla geldi. Savaştık.

:GLKRY:niçRUY:qTUT:HO:idgt:UYLPO:NGDY:ngitlök32

:GıLKaRaY:NİÇRUY:KuTUT:ÑO:İDGeT:UYaLPO:NıGaDaY:NiGİTLÖK

Köl Tigin yayan boğa
gibi (yağıya) erişti. Oñ
paşasının kayın-kardeşinin pusatlı

:ZMDŞIK:qY:AJ:güs:LO:IDLUC:AKNGK:IDGLKRY:IDTUT:ngl

:ZıMıDŞIK:KOY:ADNa:GÜS:LO:IDaLUÇNa:AKNaGaK:IDGıLKaRaY:IDTUT:NiGiLe

elini tuttu. Pusatıyla
kağana iletti. O orduyu orada yok kıldık.

:HRUÇ:NKDT:ikl:h:Zmdşhüs:eknühs:AÇÇ:AHIŞY:ZTO:rib

:ÑuROÇ:NıKıDaT:İKLi:Ñe:ZiMiDŞüÑÜS:EKNÜÑeS:AÇaÇ:AÑIŞaY:ZuTO:RİB

Yirmibir yaşında Çaça
paşasıyla savaştık. İlk önce Tadık’ın, Çorun (adlı)

:AJ:T:L:idgt:pnib:GT:ZUB

:ADNa:Ta:Lo:İDGeT:PiNİB:GıTa:ZOB

boz atına binip (yağıya) erişti. O at orada

:AJ:T:LO:idgt:pnib:GT:ZUB:RTMY:ARBŞI:itnik:itlö33

:ADNa:Ta:LO:İDGeT:PiNİB:GıTa:ZOB:RaTMaY:ARaBŞI:İTNİKi:İTLÖ

öldü. İkincisinde, Işbara Yamtar (adlı) boz ata
binip (yağıya) erişti. O at orada

:LO:pnib:T:GROT:glmdk:hgb:glis:ngy:Cçü:itlö

:LO:İDGeT:PiNİB:Ta:GuROT:GiLMiDiK:ÑiGeB:GiLİS:NeGeY:ÇnüÇÜ:İTLÖ

öldü. Üçüncüsünde Yeğen
Silig Beğ’in giyimli doru atına binip yağıya erişti. O

:ehZiy:ITRU:Nuq:qTR:Züy:AJISMLY:AJIKRY:itlö:AJ:T

:EÑiZİY:ITRU:NUKO:KUTRa:ZÜY:ADNISaMLaY:ADNIKıRaY:İTLÖ:ADNa:Ta

at orada öldü.
Kalkanına, giyimine yüzden artık ok vurdu. Yüzüne,

:idmrgt:rib:AHIŞB

:İdeMRiGeT:RİB:AÑIŞaB

başına biri (bile) deymedi.

:qY:AJ:güs:LO:Zisrilib:POK:rlgb:Xrüt:niXdgt34

:KOY:ADNa:GÜS:LO:ZİSRİLİB:POK:ReLGeB:KÜRÜT:NİKÜDKeT

Bu akınları Türk
beğleri, hep bilirsiniz. O orduyu orada yok

:IN:IVOB:IGY:nkri:GLU:UqRYB:ry:ersik:AJ:ZMDŞK

:INa:IDLOB:IGaY:NiKRİ:GuLU:UKRıYaB:ReY:ERSİK:ADNa:ZıMıDŞıK

kıldık. Ondan sonra Yer
Bayırku’lu Uluğ İrkin yağı oldu. Onu

:nr:AFQZ:nkri:GLU:ZMDZOB:etlök:NUGRY:igrüt:PFY

:NiRe:ANYIKZa:NiKRİ:GuLU:ZuMuDZOB:ETLÖK:NUGRaY:İGRÜT:PıNYaY

dağıtıp Türgi Yargun
gölünde bozduk. Uluğ İrkin azıcık erle

:ZTO:ITL:ngitlök:IDRB:pZt

:ZuTO:ITLa:NiGİTLÖK:IDRaB:PiZeT

kaçıp gitti. Köl Tigin yirmialtı

:npküs:GRK:IMTB:gühüs:Zmdlüs:APT:ZKRIQ:AHIŞY35

:NePiKÖS:GıRaK:IMıTaB:GÜÑÜS:ZiMiDeLÜS:APaT:ZıKRIK:AÑIŞaY

 yaşında (iken) Kırgız’a doğru ordu saldık. Mızrak batımı karı
sökerek,

:ZMDSB:ADO:GNDOB:ZKRIQ:PIROY:AGOT:GŞIy:nmgük

:ZıMıDSaB:ADU:GuNuDOB:ZıKRIK:PIROY:AGOT:GıŞIY:NeMGÖK

 Kögmen ormanını aşıp yürüyerek Kırgız budununu uykusunda bastık.

:K:HNUqRYB:ngitlök:Zmdşhüs:ADŞIy:AHOS:elrib:niNGK

:Ka:ÑuNUKRıYaB:NiGİTLÖK:ZüMüDŞüÑÜS:ADŞIY:AÑUS:ELRİB:NıNaGaK

 Kağanı ile Suña ormanında savaştık. Köl Tigin, Bayırku’nun ak

:GRIGD

:GIRIGDa

aygırına

:URŞDO:gr:ik:ITRU:Nq:gr:rib:idgt:UYLPO:pnib36

:URıŞaDU:GiRe:İKi:ITRU:NuKO:GiRe:RİB:İDGeT:UYaLPO:PiNİB

binip (yağıya) boğa gibi
erişti. Bir eri okuyla vurdu. İki eri kovalayıp

:ITRO:UYIs:niKLDO:GRGD:K:hnuqRYB:edXdgt:LO:IdCS

:ITRU:UYIS:NIKuLDU:GıRıGDa:Ka:ÑuNUKRıYaB:EDKÜDGeT:LO:IDÇNaS

sançtı. O erdiğinde
Bayırku’nun ak aygırı uyluğunu kırı verdi.

:APT:sgrüt:AKLiy:LO:ZMTL:nili:Zmtrlü:niNGK:ZKRIQ

:APaT:ŞiGRÜT:AKLIY:LO:ZıMıTLa:NİLİ:ZüMüTRüLÖ:NıNaGaK:ZıKRIK

Kırgız kağanını
öldürdük. İlini aldık. O yılda Türgiş’e doğru

:GŞIy:NUTL

:GıŞIY:NUTLa

Altun ormanını

:ZMDSB:ADU:GNDOB:sgrüt:ZMDIROY:eçk:gZgü:str:AGOT37

:ZıMıDSaB:ADU:GuNuDOB:ŞiGRÜT:ZıMıDIROY:EÇeK:GüZüGÖ:ŞiTRi:AGOT

aşıp, İrtiş ırmağını
geçip yürüdük. Türgiş bodununu uykusunda bastık.

:Zmdşhüs:ıtlk:AÇROB:AÇTO:ADUÇLOB:isüs:NGK:sgrüt

:ZüMüDŞüÑÜS:İTLeK:AÇROB:AÇTO:ADUÇLOB:İSÜS:NaGaK:ŞiGRÜT

Türgiş kağanının ordusu
Bolçu’da od gibi, bora gibi geldi. Savaştık.

:…..k:ZOB:UGŞB:idgt:pnib:T:ZOB:UGŞB:ngitlök

:…..eK:ZOB:UGŞaB:İDGeT:PiNİB:Ta:ZOB:UGŞaB:NiGİTLÖK

Köl Tigin başı boz ata binip (yağıya) erişti. Başı boz ke…..

:NGK:sgrüt:prik:ANY:AJ:IDZV:iZö:nisik:ITZTUT:…..38

:NaGaK:ŞiGRÜT:PiRİK:ANaY:ADNa:IDZıDLa:İZÖ:NİSİKi:ITZuTUT:…..

….. tutturttu. İkisini de
kendisi yakalattı.
Ondan
(sonra) yine girip Türgiş kağanın

:Zmtrlü:AJ:niNGK:IDTUT:ngl:GuqTuT:Z:IqRYUB

:ZüMüTRüLÖ:ADNa:NINaGaK:IDTUT:NiGLe:GUKUTUT:Za:IKURYUB

buyruğundaki Az paşasını
eliyle tuttu. Kağanını orada öldürdük.

:GNDUB:LO:idkçi:POq:NDOB:sgrüt:ARK:ZMTL:nili

:GuNuDOB:LO:İDKiÇİ:POK:NuDOB:ŞiGRÜT:ARaK:ZıMıTLa:NİLİ

İlini aldık. Kara Türgiş
bodunu hep baş eğdi. O bodunu

:ZMTRTNOK:ADRBT

:ZuMuTRuTNOK:ADRaBaT

Tabar’da kondurduk.

:AKGPKrmt:eçk:gZükü:üCiy:nyit:niyti:NDOB:KDGOS39

:AKGıPaKRiMeT:EÇeK:GüZÜGÖ:ÜÇNİY:NiYİT:NİYeTİ:NuDOB:KaDGOS

Soğdak bodununu
düzenliyeyim diye İnci ırmağını geçip Demirkapı’ya

:srhk:ŞMLOB:IGY:NDOB:sgrüt:ARK:ersik:AJ:Zmdlüs:igt

:SiReÑeK:ŞuMLOB:IGaY:NuDOB:ŞiGRÜT:ARaK:ERSİK:ADNa:ZiMiDeLÜS:İGeT

kadar ordu saldık. Ondan
sonra kara Türgiş bodunu yağı olmuş. Keñeris’e

:…..r:İsİK:KLBY:itr:qoY:IKUZ:qKuT:IT:üs:hZib:IDRB:APT

:…..Re:İŞİK:KaLBaY:İTRe:KOY:IKUZa:KUROT:ITa:ÜS:ÑiZİB:IDRaB:APaT

doğru gitti(ler). Bizim ordumuzun atı bakımsız, azığı yok idi. Kötü
kimse er…..

:Z:gngitlök:pnkö:ekdö:GJ:itr:şmgt:ehZib:r:PL40

:Za:GiNiGİTLÖK:PüNüKÖ:ÖKDE:GaTNa:İTRe:ŞiMGeT:EÑiZİB:Re:PLa

alp er bize saldırmış
idi. Öyle (bir) çağda uyanıp Köl Tigin’i az

:niT:K:IÇLŞ:PL:şmşhüs:şhüs:GLU:ZmTI:ürütri:nr

:NITa:Ka:IÇLaŞ:PLa:ŞüMŞüÑÜS:ŞüÑÜS:GuLU:ZıMıTI:ÜRÜTRİ:NiRe

erle üzerine gönderdik.
Büyük şavaş savaşmış. Alp Şalçı ak atına

:PROY:ANY:ŞML:şmrlö:AJ:GNDOB:sgrüt:ARK:şmgt:pnib

:PıROY:ANaY:ŞıMLa:ŞüMRüLÖ:ADNa:GuNuDOB:ŞiGRÜT:ARaK:ŞiMGeT:PiNİB

binip (yağıya) erişmiş.
Kara Türgiş
bodununu orada öldürmüş, almış. Yine yürüyüp

:…..:

:…..:

…..