20 Şubat 2001
ERK YURTSEVER WWW.TONYUKUK.NET
DEVLET GELENEKLERİ
Türk Devlet Geleneklerinde yeri olmayan davranışlar:
Hiç kimse devlet başkanı için “son derecede terbiye dışı bir üslûb kullandı” diyemez.
Hiç kimse devlet başkanının kullandığı uslûb ile kendilerine karşılık veremez.
Hiç kimse devlet başkanından özür dileme talebinde bulunamaz.
Hiç kimse veyâ hiçbir kurul devlet başkanının kendince doğru bulmadığı bir davranışını uluorta kamuoyuna açıklayamaz.
Hiç kimse kendisinin kamuoyuna yansıttıklarını, devlet başkanının yansıttığını iddiâ edemez.
Hiç kimse devlet başkanı hakkında bir toplantıyı “arenaya dönüştürdüğü” ifâdesini kullanamaz. Böyle bir ifâde hoşgörü ile karşılansa bile, “arenaya dönüştürme” fiilinin ne demek olduğunun açıklanması gerekir.
Hiç kimse devlet başkanının kendisine “saygısızlık” gösterdiğini söyleyemez.
Hiç kimse umumî yerlerde devlet başkanını doğrudan adıyla veyâ soyadıyla zikredemez.
Hiç kimse kamu karşısında devlet başkanının davranışlarını “sorumsuzluk örneği” olarak niteleyemez.
Hiç kimse veyâ hiçbir kurul “devlet başkanının yaptığı bir muâmelenin çirkinliği” konusunda beyânda bulunamaz.
Hiç kimse veyâ hiçbir kurul devlet başkanının yaptığı bir muameleye esef edemez.
Hiçbir kurul devlet başkanının kendisine “saygısızlık” yaptığını söyleyemez.
Hiçbir kurul devlet başkanından özür dileme talebinde bulunamaz.
Türk Devlet Geleneklerinde yeri olan davranışlar:
Devlet başkanı, kim olursa olsun karşısındakine ağır ithâmlarda bulunabilir.
Devlet başkanı, şahsında temsîl ettiği devlete karşı menfî davranışlarından ötürü, her kim olursa olsun bir şahsı kaldırabilir veyâ kaldırtabilir. Numûneleri aşağıdadır:
|
Türk Devleti’nin Osmanlı saltanatı süresi içinde kaldırılan sadrâzamlar |
||||
| KALDIRAN/KALDIRTAN | KALDIRILAN | |||
| Adı | Millîyeti | Târîhi | Kaldırılma Sebebi | |
| Fâtih Sultan Mehmed Hân | Çandarlı Halîl Paşa | Türk | 1453 | Fethin geciktirilmesi için Bizans’tan rüşvet alması |
| Rum Mehmed Paşa | Rum | 1469 | Türk Düşmanlığı | |
| Mahmud Paşa | Rum veyâ Hırvat | 1473 | ? | |
| Gedik Ahmed Paşa | Arvavut veyâ Rum | 1482 | Şehzâde Mustafa’nın vefâtına sevinmesi | |
| Yavuz Sultan Selîm Hân | Koca Mustafa Paşa | Frenk veyâ Rum | 1512 | Kış bahânesiyle orduyu terhîsi |
| Dukaginoğlu Ahmed Paşa | Arnavutlaşmış Frenk | 1515 | İhâneti ve isyâna sebeb olması | |
| Yûnus Paşa | Devşirme | 1517 | Devlete ihâneti | |
| Kânûnî Sultan Süleymân Hân | Frenk İbrâhim Paşa | İtalyan (Rum, Hırvat) devşirme | 1536 | Saltanat makâmına göz dikmesi |
| Kara Ahmed Paşa | Arnavut | 1555 | Hurrem Sultan’ın gadrına uğraması | |
| Birinci Sultan Ahmed Hân | Derviş Mehmed Paşa | Boşnak Boşnak | 1606 | Tamâhı ve ihtirâsı |
| Nasûh Paşa | Arnavut | 1614 | Saltanat makâmına göz dikmesi | |
| Dördüncü Sultan Murad Hân | Kemânkeş Kara Ali Paşa | Türk | 1624 | Gurûru, rüşvet alması, Bağdad’ın düşmesi |
| Topal Receb Paşa | Boşnak | 1632 | Şiddet göstermesi | |
| Sultan İbrâhim Hân | Kemânkeş Kara Mustafa Paşa | Arnavut | 1644 | Cinci Hoca’ya karşı çıkması |
| Sâlih Paşa | Boşnak | 1647 | Bir yasağı iyi tâkîb edememesi | |
| Hezârpâre Ahmed Paşa | Rum? | 1648 | Yeni bir vergi salıp ocağın isyanına sebeb olması | |
| Dördüncü Sultan Mehmed Hân | Tarhuncu Ahmed Paşa | Arnavut | 1653 | Mâlî siyâsetine karşı olanların tertîbi |
| İpşir Mustafa Paşa | Abaza | 1655 | Yeniçeri isyânı üzerine | |
| Merzifon’lu Kara Mustafa Paşa | Türk | 1683 | İkinci Viyana seferindeki başarısızlığı | |
| Sarı Süleymân Paşa | Boşnak | 1687 | Macaristan’ı düşmana kaptırması, orduyu bozması | |
| İkinci Sultan Ahmed Hân | Sürmeli Ali Paşa | ? | 1695 | Hazîneyi hortumlaması |
| Üçüncü Sultan Osmân Hân | Bıyıklı Ali Paşa | Türk | 1755 | Rüşvet ve yalancılık iftirâsı |
| Çelebizâde Şerîf Hasan Paşa | ? | 1791 | İrtikab, irtişâ, idâre zaafı | |
Bu liste görevleri sırasında kaldırılanları kapsamaktadır. Azledildikten veyâ istîfâ ettikten sonra kaldırılanlar listeye dâhil edilmemişlerdir.